Zihninizde canlanan ilk görüntü o kokuyu yayan çiçek miydi yoksa bu kokuları kendi hayatınızda ilk defa kokladığınız an mıydı?
Koku diğer dört duyu arasından en farklı ve garip bir anatomiye sahip olan bir duyudur. Diğer duyu organlarımızdan aldığımız uyarılar önce talamusa gelerek buradan beynin ilgili bölümüne iletilir. Fakat koku reseptörlerinden gelen bir duyu direkt olarak beynin limbik sistem olarak adlandırılan bölgesine gelir. Limbik sistem ise temel olarak öğrenmeyi, hafıza oluşumunu ve duyu oluşumunu barındıran karmaşık bir merkezi sinir sistemi tarafından yönetilen bir yapıdır.
Bazı anlarda birtakım kokular bizi gafil avlar ve en olmadık, unuttuğumuzu sandığımız anıları capcanlı bir şekilde gözümüzde canlandırır. İşte bunun sebebi anıların hafızaya kaydedilmesinin o anki duymuş olduğumuz koku ile birlikte gerçekleşmesidir.
Kokular birçok canlı için yaşamını sürdürmek adına oldukça önemli bir sinyaldir. Hayvanlar iletişimini bıraktıkları kokular ile sağlar. Bu canlılar makrosmatik canlılar olarak sınıflandırılır yani bu canlılar için koku hayati önem taşımaktadır. Ancak insanlar mikrosmatik canlılardır. Bizler için koku tat almaya yardımcı olsa bile hayati bir önem taşımamaktadır.
Edinilen bilgilere göre kadınlarda limbik sistemin erkeklere göre daha duyarlı olduğu tespit edilmiştir. Bu durum kadınların daha duygusal, daha güçlü iletişim becerisine sahip olmalarını sağlarken aynı zamanda depresyona daha yatkın olmalarına sebep olabilmektedir.
Aslında sadece bir koku olarak düşündüğümüzde çok basit gibi görünse de insanın fizyolojisinde ve psikolojisinde önemli bir yere sahiptir. Kokular yaşadığımız anı yorumlamamıza yardımcı olur ve hafızamızla ilişkili garip bir uyarıcı haline gelir.
Kaynak:
Şirinyıldız, F. Kavak, İ. (2023). Koku ve limbik sistem fizyolojisi.
